De naam Willems of Brilman

Op zoek
Toen ik het plan opvatte de stamboom van mijn moeder uit te zoeken bleek dit uit te lopen op een  eigenaardige speurtocht. Mijn moeder heet Willems en haar vader heet ook Willems, Gerrit Willems, geboren in Oude Wetering gem. Alkemade. Heel gewoon dus.
Ik was bij het archief in Roelofarendsveen erachter gekomen dat de vader van Gerrit,  Christiaan Willems heet. Christiaan was geboren op 6 juni 1863 in Deventer.
In die tijd was er lang niet zo veel materiaal te vinden op het internet als tegenwoordig, dus op zekere dag nam ik de trein naar Deventer en ging op zoek in het Stadsarchief naar Christiaan Willems. Dat zou toch niet zo heel moeilijk zijn? Maar bij het archief aangekomen……. Nergens een Christiaan Willems te vinden. Was mijn hele reis nou voor niets geweest?
Maar ik zag wel wat anders in het archief staan, n.l. Christiaan Willems of Brilman.
Ik vond wel voornamen die mij bekend in de oren klonken, n.l. Egbert en ook Jan. Zo heten mijn ooms ook. Dus ik zat echt wel bij de goede familie.  Na de geboorteakte van overgrootvader Christiaan ingezien te hebben werd het duidelijk. Christiaan Willems is geboren als Christiaan Willems of Brilman en mijn reis was dus niet tevergeefs.
Na de treinreis vroeg ik aan mijn moeder: “Heb je ooit gehoord van de naam “Willems of Brilman?” Jouw grootvader heet Willems of Brilman.
“Nee!,” was haar antwoord. “Nog nooit van gehoord.”
Maar hoe kon het gebeuren dat we dat helemaal niet wisten?
De verklaring: haar grootvader Christiaan Willems, geboren in Deventer is heel jong overleden. Haar vader, Gerrit Willems, geboren in Oude Wetering was 6 jaar toen zijn vader overleed. De verhalen van de familie zijn niet meegekomen in de geschiedenis.

 

De naam
Hoe komt men aan zo´n dubbele naam?
Het is een gebruik dat veelal in Twente voorkwam. Tegenwoordig komt men soms dit verschijnsel wel tegen zoals bijvoorbeeld de voetballer Vennegoor of Hesselink.
Het antwoord op de vraag is terug te vinden in de geschiedenis.
Een hoeve, boerderij heeft in de regel de naam van de eigenaar en de eigenaar was zeker in vroeger tijden een man. Het eigendom ging doorgaans dan ook over van vader op zoon. Maar wat nou als er geen zoon is (zonen zijn) maar wel een dochter?
Dan komt er een schoonzoon in huis en neemt de hoeve over.
De schoonzoon krijgt de boerendochter, hij krijgt de boerderij met alles erop en eraan, het vee, het land, de schuur, alles, maar krijgen zijn kinderen ook zijn naam ……?
Nee, dat wil men niet zomaar. De oorspronkelijke naam, behorend bij de hoeve, mag niet verloren gaan, dus blijft de naam van de vrouw voortbestaan naast de naam van de man.

Willems of Brilman
Dus bij de familie zit het zo.
Teunis Willems (1762) trouwde met Jenneken Brilmans (Brilman) (1777)
Normaal gesproken zouden de kinderen van Teunis en Jenneken “Willems” heten.
Maar Jenneken is een boerendochter van de hoeve Brilman en helaas, Jenneken heeft geen broers. Er is geen jongen die de hoeve kan overnemen. Maar er is wel echtgenoot Teunis Willems. Dus Teunis wordt eigenaar van de hoeve, maar….. de hoeve moet wel Brilman blijven heten.
En zo krijgen hun kinderen  beide namen: Willems of Brilman.
Echter, het wordt bij deze familie nog iets ingewikkelder. Niet allemaal krijgen de dubbele naam. Van de 9 kinderen van Teunis en Jenneken gaan vier kinderen door met de naam Willems of Brilman, één met de naam Willems en vier met de naam Brilman.

Drie eeuwen later
Door de geschiedenis heen is er:

1. een kleine tak  Willems. Deze tak bevindt zich voornamelijk in Rijssen
2. een hele grote tak Brilman. Deze tak bevindt zich voornamelijk in Twente.
   Van deze tak moet moet heel veel uitgezocht worden.
3. een hele kleine tak Willems of Brilman. Deze tak bevindt zich in Twente en later Zuid-Holland en Noord-Holland.

Christiaan Willems, mijn overgrootvader, is afkomstig van de derde tak. Hij is in Deventer geboren met de naam Christiaan Willems of Brilman. Na de verhuizing naar Oude Wetering heeft hij de naam Willems aangehouden.